युवा सक्षमीकरणासाठी मतदार नोंदणी आणि सक्रिय सहभागाचे महत्त्व

दैनिक स्थैर्य | दि. 24 डिसेंबर 2023 | फलटण | लोकशाहीच्या दोलायमान टेपेस्ट्रीमध्ये, हे सर्व एकत्र धरणारा धागा म्हणजे निवडणूक प्रक्रियेतील नागरिकांचा सक्रिय सहभाग. या सहभागाच्या केंद्रस्थानी मतदार म्हणून नोंदणी करण्याची अत्यावश्यक कृती आहे, एक जबाबदारी जी वय आणि स्थिती यांच्या पलीकडे आहे. या संदर्भात, भारताच्या निवडणूक आयोगाने 1 जानेवारी 2024 पर्यंत 18 वर्षे पूर्ण करणार्‍या तरुण मतदारांचा समावेश सुनिश्चित करण्यासाठी मतदारयादी पुनरीक्षण कार्यक्रम हा स्तुत्य उपक्रम हाती घेतला आहे. या सर्वसमावेशक प्रयत्नात केवळ तरुणांचाच समावेश नाही तर गंभीर समस्यांनाही तोंड द्यावे लागते. मतदार याद्या अद्ययावत करणे, माहिती दुरुस्त करणे आणि मतदार याद्यांची अचूकता सुनिश्चित करणे यासारख्या बाबी.

या कार्यक्रमाचा एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे समर्पित अधिकार्‍यांकडून केले जाणारे आउटरीच प्रयत्न. महाविद्यालये, आणि खेड्यांमध्ये प्रवेश करणे आणि समुदायाशी संलग्न राहणे, हे अधिकारी संभाव्य मतदारांना नोंदणी प्रक्रियेबद्दल माहिती देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. माहिती प्रसारित करून आणि आवश्यक फॉर्म गोळा करून ते निवडणूक आयोग आणि मतदार यांच्यातील दरी कमी करतात. हा तळागाळातील दृष्टिकोन तरुण मतदारांना सशक्त करण्यासाठी आणि लोकशाही फॅब्रिकमध्ये त्यांचे अखंड एकीकरण सुनिश्चित करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण आहे.

मतदारयादी पुनरिक्षण कार्यक्रम हा निव्वळ नियमित अद्यतन नाही; हा एक व्यापक प्रयत्न आहे जो लोकसंख्येच्या विविध विभागांपर्यंत पोहोचतो. नवविवाहित महिलांचा समावेश करण्यापासून ते मयत किंवा स्थलांतरित व्यक्तींची नावे वगळण्यापर्यंत, मतदार याद्यांची अचूकता आणि प्रासंगिकता राखण्यासाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले जातात. सर्वसमावेशक आणि पारदर्शक निवडणूक प्रणालीसाठी निवडणूक आयोगाच्या वचनबद्धतेचा पुरावा म्हणून फॉर्म आणि माहिती संकलनाचा समावेश असलेली सूक्ष्म प्रक्रिया आहे.

डिजिटल युगातील बदलत्या गतिमानता ओळखून, कार्यक्रम मतदारांना नोंदणी प्रक्रियेत सक्रियपणे सहभागी होण्यासाठी प्रोत्साहित करतो. ऑनलाइन प्लॅटफॉर्मच्या वापराद्वारे, व्यक्ती चुकीची माहिती दुरुस्त करू शकतात, छायाचित्रे अपडेट करू शकतात आणि मतदार यादीत नवीन नावे समाविष्ट करू शकतात. तंत्रज्ञानाचा हा स्वीकार केवळ प्रक्रियाच सुव्यवस्थित करत नाही तर आधुनिक मतदारांच्या पसंती आणि सोयींनाही सामावून घेतो.

कोणत्याही निवडणूक कार्यक्रमाचे यश हे समाजाच्या सहभागामध्ये खोलवर रुजलेले असते. 31 डिसेंबर 2005 पूर्वी जन्मलेल्या मुलांची नावे मिळविण्यासाठी रुग्णालये, ग्रामसेवक आणि स्थानिक प्राधिकरणांचे सहकार्य, निवडणूक आयोग आणि तळागाळातील स्तरावरील समन्वयाचे उदाहरण देते. ही सहयोगी भावना हे सुनिश्चित करते की कोणताही पात्र मतदार नोंदणीकृत नसतो, खऱ्या प्रातिनिधिक लोकशाहीचा पाया घालतो.

हा उपक्रम अधिकृत चॅनेलच्या पलीकडे जाऊन व्यक्तींना त्यांच्या मतदार नोंदणीची जबाबदारी घेण्यास सक्षम बनवतो. मतदान केंद्रस्तरीय अधिकारी, मतदार हेल्प लाईन्स आणि राजकीय पक्षाचे प्रतिनिधी यांच्या मार्फत, मतदार सक्रियपणे माहिती दुरुस्त करू शकतात, मृत व्यक्तींची नावे वगळू शकतात आणि त्यांच्या पत्त्यातील कोणतेही बदल लक्षात ठेवू शकतात. या सहभागात्मक दृष्टिकोनामुळे लोकशाहीची सत्ता थेट लोकांच्या हातात येते.

निष्कर्ष:

भारत निवडणूक आयोग 5 जानेवारी 2024 रोजी अद्ययावत मतदार यादी प्रसिद्ध करण्यासाठी तत्परतेने काम करत असल्याने, या मतदारयादी पुनरीक्षण कार्यक्रमाचे महत्त्व जास्त सांगता येणार नाही. हा लोकशाहीमधील महत्वाचा घटक आहे, तरुण मतदारांच्या सक्रिय सहभागासाठी आणि आपल्या निवडणूक प्रणालीच्या निरंतर परिष्करणासाठी मार्ग प्रकाशित करते. सर्वसमावेशकतेला चालना देऊन, तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून आणि समुदायाच्या सहभागाला प्रोत्साहन देऊन, हा उपक्रम केवळ लोकशाही प्रक्रियेलाच बळकट करत नाही तर प्रत्येक नागरिकाचा आवाज शासनाच्या पवित्र सभागृहात गुंजतो याचीही खात्री करतो. लोकशाहीच्या भावनेने, आपण सक्रिय सहभागी आणि मजबूत निवडणूक प्रणालीचे चॅम्पियन म्हणून आपली भूमिका स्वीकारू या.

– श्री. प्रसन्न दिलीप रुद्रभटे, संपादक, दैनिक स्थैर्य.