ग्रामीण पत्रकारितेचा ‘आरसा’ असलेल्या आर. के. निंबाळकर यांच्या आठवणींना उजाळा; पुण्यतिथीनिमित्त विनम्र अभिवादन

फलटण तालुका ग्रामीण पत्रकार संघाचे संस्थापक आर. के. निंबाळकर यांची पुण्यतिथी. पत्रकारितेसह कृषी व सहकार क्षेत्रातील योगदानाचा आढावा. सुजित निंबाळकर आणि त्यांच्या बंधूंनी जपला समर्थ वारसा.

स्थैर्य, फलटण, दि. २३ डिसेंबर : फलटण तालुका ग्रामीण पत्रकार संघाचे संस्थापक अध्यक्ष आणि ग्रामीण पत्रकारितेला नवी दिशा देणारे ज्येष्ठ पत्रकार रवींद्र किसनराव तथा आर. के. निंबाळकर यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त त्यांच्या कार्याचा आणि आठवणींचा वेध घेणे क्रमप्राप्त ठरते. वयाच्या अवघ्या ५२ व्या वर्षी अल्पशा आजाराने त्यांचे निधन झाले, मात्र त्यांनी आपल्या कार्यातून वृत्तपत्र, शेती आणि सहकार क्षेत्रात उमटवलेला ठसा आजही कायम आहे.

ग्रामीण पत्रकारितेचे जनक

आर. के. निंबाळकर यांनी फलटण तालुक्यात ग्रामीण पत्रकार संघाची स्थापना करून ग्रामीण पत्रकारांना हक्काचे व्यासपीठ मिळवून दिले. “शेतकऱ्यांच्या आणि पर्यायाने ग्रामीण भागातील जनतेच्या व्यथा मांडण्यात आर. के. यांचा हात आजही कोणी धरू शकणार नाही,” अशी त्यांची ख्याती होती. ते केवळ समस्या मांडून थांबले नाहीत, तर त्या तडीस जाईपर्यंत त्यांनी प्रशासनाकडे पाठपुरावा केला.

‘अर्पिता प्रकाशन’ आणि व्याख्यानमाला

शेतकऱ्यांना तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन मिळावे यासाठी त्यांनी ‘अर्पिता प्रकाशन’ संस्थेची स्थापना केली. या माध्यमातून कृषी दिनदर्शिका, डायरी आणि पुस्तके प्रकाशित करून ज्ञानदानाचे काम केले. तसेच, राजाळे आणि पंचक्रोशीतील तरुणांना वैचारिक खाद्य पुरवण्यासाठी ‘रसिक कला क्रीडा मंच’ स्थापन करून सलग १५ वर्षे व्याख्यानमालेचे आयोजन केले.

मुलांकडून समर्थ वारसा जतन

आर. के. निंबाळकर यांचे निधन झाले असले तरी त्यांचे विचार आणि कार्य त्यांची दोन्ही मुले समर्थपणे पुढे नेत आहेत.

• सुजित निंबाळकर (थोरला मुलगा): आर. के. यांचा पत्रकारितेचा आणि शेतीचा वारसा सुजित निंबाळकर चालवत आहेत. ते सध्या मॅग्नेशिया (Magnesia) सारख्या नामांकित कंपनीमध्ये ‘प्रॉडक्शन सुपरवायझर’ (Production Supervisor) म्हणून कार्यरत आहेत. नोकरी सांभाळून ते उत्तम आधुनिक शेती करत आहेत आणि वडिलांप्रमाणेच कृषी विषयावर लेखनही करत आहेत.

  

• धाकटा मुलगा: त्यांनी शिक्षण आणि संशोधनात मोठी झेप घेतली आहे. बारामती येथील नामांकित शारदानगर कॉलेजमधून त्यांनी ‘एम.एस.सी मायक्रोबायोलॉजी’ (M.Sc. Microbiology) पूर्ण केले आहे. विशेष म्हणजे, ‘बायोगॅस’ आणि ‘मायक्रो अल्गी’ (Micro-algae) या विषयांवर त्यांना दोन पेटंट मिळाले आहेत. या संशोधनाबद्दल त्यांना ज्येष्ठ नेते शरद पवार आणि उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांच्या उपस्थितीत विशेष पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे.

सामाजिक कार्यासाठी प्रतिष्ठान

स्वर्गीय आर. के. निंबाळकर यांच्या स्मृती जपण्यासाठी आणि समाजकार्य अविरत सुरू ठेवण्यासाठी ‘स्वर्गीय आर. के. स्मृती प्रतिष्ठान’ची स्थापना करण्यात आली आहे. या माध्यमातून विविध सामाजिक उपक्रम राबवले जात आहेत, अशी माहिती प्रतिष्ठानच्या पदाधिकाऱ्यांनी दिली.

ग्रामीण भागातील प्रश्नांना वाचा फोडणारे आणि ‘रिसर्च अँड पब्लिशर सेंटर’ म्हणून ओळखले जाणारे आर. के. निंबाळकर हे खऱ्या अर्थाने एक अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्व होते.