भारतात सोने गुंतवणुकीसाठीचे पाच मार्ग

 

लेखक: श्री प्रथमेश माल्या, गैर कृषी वायदा व चलन संशोधन उपाध्यक्ष, एंजल ब्रोकिंग लिमिटेड

स्थैर्य, मुंबई, दि. २३ : कोव्हिड-१९ च्या साथीने जागतिक बाजार कोलमडला असताना जागतिक उत्पन्नातही निरंतर घट होत आहे. त्यामुळे बहुतांश मालमत्तांकडून परतावे कमी मिळत आहेत. बाजारातील स्थिती पाहून धोक्याची सूचना मिळालेले गुंतवणुकदार सोन्याकडे वळत आहेत. संकट काळात इतर मालमत्ता अस्थिर असतात तेव्हा सोन्याने नेहमीच स्थिर मूल्य धारण केलेले दिसून येते. 

पारंपरिक गुंतवणूदार मालमत्ता म्हणून ज्या गोष्टी विचारात घेतो, ते सर्व गुण सोन्यात असतात. सोन्याच्या बाजाराने सोन्याच्या किंमतीत घसरण अनुभवली तेव्हा तेव्हा त्याने मजबुत पुनरागमन केले. अगदी काही अंशी शेअर्स आणि बाँडपेक्षा चांगली कामगिरी दर्शवली. तसेच सोन्यावर आधारीत मालमत्तांद्वारे एखादी व्यक्ती त्याचे रोख रकमेत रुपांतर करू शकते स्टॉक्स आणि बाँड यासारख्या इतर मालमत्तांपेक्षा वेगळी कामगिरी दर्शवणारे, अशी सोन्याची ख्याती आहे. त्यांचे मूल्य घसरले की सोन्याचे मूल्य वधारते.

इतर मालमत्तांशी कमी परस्परसंबंध असल्याने, बाजारातील स्थिती प्रतिकुल असताना नुकसान भरून काढणारा उत्कृष्ट पोर्टफोलिओ डायव्हर्सीफायर म्हणून सोने काम करतो. महागाईवर मात करणा-या वैशिष्ट्यांमुळेही सोने मौल्यवान आहे. आर्थिक मंदीच्या काळात, सरकार अमर्याद पैसे छपाई करण्याची शक्ती वापरतात. अर्थव्यवस्थेत जास्त पैसे असले तर महागाई येते. लोकांच्या खिशातील पैशांचे व मालमत्तांचे मूल्य कमी होते, त्या काळात सोन्याची किंमत वाढते. तुम्ही सोन्यात गुंतवणूक करण्याचा विचार केला असेल तर पुढील पाच मार्गांनी ती करता येईल:

भौतिक सोन्यात गुंतवणूक : सोन्याची नाणी, बार आणि दागिन्यांच्या रुपात भौतिक स्वरुपात सोने खरेदी करता येते. भारतीयांना सोन्याचे दागिने आवडतात, मात्र खरेदीपूर्वी सुरक्षा, विमा खर्च आणि जुने डिझाइन या गोष्टींवर लक्ष दिले पाहिजे. भारतात घडणावळीचे शुल्क ६ ते २५% पर्यंत आहे. तर दुसरीकडे ज्वेलर्स, ई-कॉमर्स वेबसाइट्स, गैर-बँकिंग वित्तीय कंपन्या व सरकारकडून सोन्याची नाणी खरेदी केली जाऊ शकतात. भारत सरकाने स्वदेशी मिंटेड कॉइन लाँच केले असून यात एका बाजूला अशोक चक्र आणि दुसरीकडे महात्मा गांधींची प्रतिमा आहे.

ईटीएफमध्ये गुंतवणूक (एक्सचेंज-ट्रेडेड फंड्स) : पेपर गोल्डमध्ये गुंतवणूक करण्याचा सर्वात चांगला मार्ग म्हणजे गोल्ड ईटीएफ खरेदी करणे. ईटीएफमध्ये गुंतवणूक करताना सुरुवातीची महागडी खरेदी, विमा आणि एवढेच नाही तर विक्रीचा खर्चही लागत नाही. त्यामुळे ते अधिक कॉस्ट-इफेक्टिव्ह ठरते. ईटीएफमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी लोकांना ऑनलाइन स्टॉकब्रोकर आणि डीमॅट खात्यातून ट्रेडिंग अकाउंटची आवश्यकता असते. एकदा खाते उघडल्यानंतर फक्त गोल्ड ईटीएफ निवडणे आणि ब्रोकरच्या ट्रेडिंग पोर्टलवरून ऑर्डरच द्यावी लागते.

जीएपी (गोल्ड अॅल्युमुलेशन प्लान) मध्ये गुंतवणूक : स्टॉक होल्डिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडियाच्या गोल्ड रश प्लॅननुसार, मोबाइल वॉलेट्ससारख्या गूगल पे, पेटीएम, फोनपेद्वारेही सोने ऑनलाइन खरेदी केले जाऊ शकते. ‘डिजिटल गोल्ड’ खरेदी करण्यासाठीचे हे पर्याय एमएमटीसी-पीएएमपी किंवा सेफगोल्ड किंवा या दोहोंच्या सहयोगातून दिले जातात. डिजिटल गोल्डला भौतिक सोन्याच्या रुपात पाहता येऊ शकते किंवा विक्रेत्याला पुन्हा विकता येऊ शकते.

एसजीबी (सोव्हेरिअन गोल्ड बाँड्स) मध्ये गुंतवणूक : कागदी सोन्यात गुंतवणुकीचा हा दुसरा मार्ग आहे. सरकार एसजीबी जारी करते, जे दर काही महिन्यांमध्ये खुल्या होणा-या इंटरव्हल्समध्ये खरेदीसाठी उपलब्ध होतात. हे रीडंप्शनवर टॅक्स-फ्री आहेत. मॅच्युरिटी पीरिएड असल्यामुळे, हे दीर्घकालीन गुंतवणूक योजनांसाठी आदर्श आहेत. भारत सरकारने ५ नोव्हेंबर २०१५ रोजी गोल्ड मॉनिटायझेशन स्कीम सुरू केली असून जनतेला बँकेतील लॉकर्समध्ये व्यर्थ पडलेल्या सोन्यावर व्याजरुपाने कमाईचा मार्ग मिळू शकेल.

गोल्ड फ्यूचर्समध्ये गुंतवणूक :गोल्ड फ्यूचर्समध्ये गुंतवणूक म्हणजे वास्तविकत: सोन्याच्या किंमतीवरील अंदाज लावला जातो आणि मूल्य अस्थिरतेचा लाभ कमावता येतो. सोने अपेक्षित दिशेने पुढे गेले तर फ्यूचर्स मार्केटमध्ये कुणीही लवकर पैसा कमावू शकते. मात्र, असे झाले नाही तर खूप कमी वेळेत पैसा गमावू शकतो.

सोने एखाद्याच्या गुंतवणुकीची सुरक्षा, लिक्विडिटी आणि लाभाची हमी देते. कोव्हिड-१९ दरम्यान जागतिक वृद्धीत मंदिमुळे अनिश्चितता वाढत आहे. इतर मालमत्ता वर्गावरही गुंतवणूकदारांचा विश्वास कमी आहे. अशा काळात लोक मदत का करत नाहीत, असे म्हणण्यापेक्षा लोक सोन्याकडे धाव घेत आहेत, या दृष्टीने पाहणे अधिक हितकारक ठरेल.