उसाचे पाचट पेटवू नका, जमिनीतच कुजवा; अन्‍नद्रव्यांचा नाश टाळण्यासाठी कृषी विभागाचा सल्ला

ऊस तोडणीनंतर पाचट जाळल्याने जमिनीतील महत्त्वाची अन्नद्रव्ये आणि मित्रकीटक नष्ट होतात. त्यामुळे पाचट न जाळता ते शेतातच कुजवावे, असे आवाहन कृषी विभागाने केले आहे. वाचा पाचट व्यवस्थापनाचे फायदे.

स्थैर्य, राजाळे, दि. 04 डिसेंबर : जिल्ह्यात सध्या ऊस गळीत हंगाम जोरात सुरू असून विविध साखर कारखान्यांकडून तोडणी वेगाने सुरू आहे. ऊस कारखान्याला गेल्यानंतर अनेक शेतकरी शेतातील पाचट (Sugarcane Trash) जागेवरच पेटवून देतात. मात्र, या सवयीमुळे जमिनीची मोठी हानी होत असल्याने शेतकऱ्यांनी पाचट पेटवून न देता त्याचे योग्य व्यवस्थापन करावे, असे आवाहन कृषी विभागाच्या वतीने करण्यात आले आहे. सुदैवाने, या आवाहनाला आता प्रगतशील शेतकऱ्यांकडून सकारात्मक प्रतिसाद मिळत आहे.

पाचट जाळण्याचे गंभीर परिणाम

पाचट जाळल्याने केवळ धूर होत नाही, तर जमिनीच्या आरोग्यावर दीर्घकालीन परिणाम होतात. कृषी तज्ज्ञांच्या मते, पाचट जाळल्याने खालील तोटे होतात:

• अन्नद्रव्यांचा नाश: पाचट जाळल्यामुळे त्यातील सेंद्रिय कर्ब, नत्र (Nitrogen), स्फुरद (Phosphorus) आणि पालाश (Potash) यांसारख्या पिकासाठी अत्यावश्यक अन्नद्रव्यांचा नाश होतो. आगीच्या उष्णतेमुळे जवळपास १००% नत्र आणि ७५% इतर अन्नघटक वाया जातात.

  

• जमिनीची सुपीकता घटते: आग लावल्याने जमीन भाजली जाते. यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढवणारे उपयुक्त सूक्ष्म जिवाणू, गांडूळ आणि मित्रकीटक मृत्युमुखी पडतात.

  

• पर्यावरणाची हानी: मोठ्या प्रमाणात धूर आणि राख तयार झाल्याने हवेचे प्रदूषण वाढते. तसेच जास्त उष्णतेमुळे जमिनीचा पोत (Soil Structure) बिघडतो.

  

शेतकऱ्यांनी काय करावे?

पाचट ही ‘कचरा’ नसून ते जमिनीसाठी ‘सोनं’ आहे. पाचट जाळण्याऐवजी त्याचे खालीलप्रमाणे व्यवस्थापन केल्यास दुहेरी फायदा होतो:

1. आच्छादन (Mulching): पाचटाचे आच्छादन केल्याने जमिनीतील ओलावा टिकून राहतो, ज्यामुळे पाण्याची मोठी बचत होते.
2. सेंद्रिय खत: पाचट जमिनीतच कुजवून (Decomposing) गाडल्यास जमिनीतील सेंद्रिय कर्बाचे प्रमाण वाढते. यामुळे सूक्ष्म जिवाणूंची संख्या वाढून जमिनीचा कस सुधारतो आणि पुढील पिकाचे उत्पादन वाढण्यास मदत होते.