अतिवृष्टीग्रस्त शेतकऱ्यांना दिलासा, पण जमिनीच्या आरोग्याचा प्रश्न गंभीर; सेंद्रिय शेती हाच पर्याय

स्थैर्य, राजाळे, दि. 13 ऑक्टोबर : सप्टेंबर महिन्यात झालेल्या अतिवृष्टीमुळे सातारा जिल्ह्यातील कोरेगाव, खटाव, कऱ्हाड, वाई आणि माण या पाच तालुक्यांमधील ४२०४ हेक्टरहून अधिक क्षेत्रातील पिकांचे मोठे नुकसान झाले आहे. बाधित शेतकऱ्यांना शासनाकडून नऊ कोटी रुपयांची भरपाई मिळणार असली, तरी जमिनीच्या सुपीकतेवर झालेल्या गंभीर परिणामांमुळे शेतकरी चिंतेत आहे. यावर मात करण्यासाठी सेंद्रिय शेती हाच सर्वोत्तम उपाय असल्याचे कृषी तज्ज्ञांचे मत आहे.

जमिनीच्या आरोग्यापुढील आव्हान

अतिवृष्टी आणि पुरामुळे शेतांमध्ये मोठ्या प्रमाणात गाळ साचला असून, अनेक ठिकाणी सुपीक मातीचा थर वाहून गेला आहे. यामुळे जमिनीचा कस कमी होऊन रब्बी हंगाम धोक्यात आला आहे. पुराच्या पाण्यामुळे जमिनीतील पोषक घटक वाहून जातात, जमीन घट्ट होते आणि सूक्ष्मजीवांवर विपरीत परिणाम होतो. याचा थेट परिणाम उत्पादन क्षमतेवर होतो.

सेंद्रिय खते आणि शासकीय योजना

अशा परिस्थितीत जमिनीचा पोत पुन्हा सुधारण्यासाठी आणि दीर्घकालीन सुपीकता टिकवण्यासाठी सेंद्रिय खतांचा वापर करणे हाच सर्वोत्तम उपाय आहे. शेणखत, कंपोस्ट खत, गांडूळ खत आणि हिरवळीची पिके यांसारख्या सेंद्रिय खतांमुळे जमिनीची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढते आणि ती नैसर्गिकरित्या सुपीक बनते.

शेतकऱ्यांना सेंद्रिय शेतीकडे वळवण्यासाठी सरकारकडून विविध योजना राबवल्या जात आहेत. यामध्ये केंद्र सरकारची “परंपरागत कृषी विकास योजना” आणि राज्य सरकारचे “डॉ. पंजाबराव देशमुख नैसर्गिक शेती मिशन” या प्रमुख योजना आहेत.

शासकीय योजनांची उद्दिष्ट्ये:

1. रसायनमुक्त शेतीला प्रोत्साहन देणे.
2. जमिनीची गुणवत्ता आणि कर्ब (कार्बन) वाढवणे.
3. शेतीचा उत्पादन खर्च कमी करून शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे.
4. नागरिकांना विषमुक्त आणि आरोग्यदायी अन्न उपलब्ध करून देणे.

या योजनांचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी आपल्या जवळच्या कृषी विभागाच्या कार्यालयाशी संपर्क साधावा, असे आवाहन करण्यात आले आहे.