नैसर्गिक अन्नसाखळीचा जिवंत प्रयोग : मण्याराने गवत्या सापाची शिकार

दैनिक स्थैर्य | दि. 22 जुलै 2025 । फलटण । रात्रीच्या वेळी, वाठार निंबाळकर (गोळेवाडी परिसर) येथील एका घराजवळील पायऱ्यांवर स्थानिक नागरिकांना एक साप काहीतरी खात असल्याचे दिसले. घटनेचा घाबरलेला समाज तात्काळ नेचर अ‍ॅण्ड वाईल्ड लाईफ वेल्फेअर सोसायटी (NWWS), फलटण या संस्थेशी संपर्क साधला. या घटनेमध्ये भारतातील अतिविषारी मण्यार (Common Indian Krait) सापाने बिनविषारी गवत्या (Green Keelback) जातीच्या सापाची शिकार केली, ही प्रक्रिया दुर्मिळ पण नैसर्गिकपणे दिसून आली.

1. शिकारीचा दुर्मीळ प्रकार: मण्यार हा साप इतर सापांची शिकार करतो, ही घटना सापळ्यात क्वचितच दिसून येते. या प्रक्रियेमध्ये अन्नसाखळीचे नियंत्रण दिसून येते.
2. बचाव पथकाची भूमिका: NWWS संस्थेतील रवींद्र लिपारे आणि जयेश शेट्ये हे घटनास्थळी त्वरित पोहोचले. त्यांनी सापाच्या अन्नसेवन प्रक्रियेत हस्तक्षेप न करता, ती परिस्थिती अत्यंत सावधानतेने प्रदर्शनपूर्वक कॅमेरा कॅप्चर केली.
3. सर्पसंस्थिती: घटनेनंतर मण्यार सापाला सुरक्षितरीत्या पकडून, गर्दीतून बाहेर काढले गेले आणि त्याच्या नैसर्गिक अधिवासात सोडण्यात आले.
4. लोकशिक्षण: NWWS च्या सदस्यांनी ठिकाणी उपस्थित असलेल्या नागरिकांना मण्यार सापाच्या स्वभावाविषयी मूलभूत माहिती दिली. त्यांनी स्पष्ट केले की मण्यार साप रात्रीचा सक्रिय, अतिविषारी पण शांत स्वभावाचा असतो. सहसा हा साप कोणालाही चावत नाही, पण सापांच्या संख्यावर नैसर्गिक नियंत्रण ठेवतो.

मण्यार सापाच्या रात्रीच्या वावराचे निरीक्षण यातून झाले. नैसर्गिक अधिवासातील व्यवहार अत्यंत महत्त्वाचा अभ्यासाचा विषय मानला जातो.

NWWS च्या सदस्यांनी नागरिकांना आवाहन केले की, साप दिसल्यास घाबरू नये, त्याला मारू नये तर तात्काळ संस्था किंवा वनविभागांशी संपर्क साधावा (संपर्क क्र. 7588532023).

या घटनेतून आपल्याला निसर्गाच्या आणि प्राणिसृष्टीच्या आचरणाचे अनेक नवे धडे मिळतात. NWWS सारख्या संस्थांच्या सततच्या प्रयत्नांमुळे सर्पप्राण्यांबद्दल समाजात जागरूकता निर्माण झाली आहे. ही घटना जैवविविधता संरक्षण आणि अन्नसाखळीच्या नैसर्गिक संतुलनासाठी मार्गदर्शक ठरते.