दैनिक स्थैर्य | दि. १९ ऑगस्ट २०२३ | फलटण | फलटण शहरात बहुप्रतिक्षित गणपती उत्सवाची उत्कंठा पसरत असताना, स्थानिक निसर्गरम्य गणपती बाप्पाच्या मूर्तींचे प्रदर्शन करणाऱ्या स्टॉल्सने सजले आहे. तथापि, या मूर्तींच्या किमतीत वाढ झाली आहे. पारंपारिकपणे, फलटणच्या रस्त्यांवर आकर्षक आणि वैविध्यपूर्ण गणपतीच्या मूर्ती विकणारे विक्रेते त्यासोबतच लाडक्या गणपतीची बाप्पाचे घरोघरी स्वागत करण्यासाठी भाविक सज्ज झाले आहेत. या वर्षी मात्र उत्सवाचे वातावरण काहीसे ओसरले आहे कारण मागील वर्षांच्या तुलनेत गणपतीच्या मूर्तींच्या किमतीत तब्बल 30% ने वाढ झाली असल्याचे दिसत आहे.
गणपती उत्सव, महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक जडणघडणीचा एक कोनशिला आहे, हजारो भक्त साक्षीदार आहेत जे आपल्या घरामध्ये सुंदर नक्षीकाम केलेल्या मूर्तींसह गणेशाचे स्वागत करतात. प्रचंड उत्साह आणि सांप्रदायिक भावनेने साजरा केला जाणारा हा सण उत्साही सजावट, संगीत आणि प्रार्थनांनी चिन्हांकित आहे. मात्र, यंदा गणपती मूर्तींच्या किमतीत अनपेक्षित वाढ झाल्याने यंदाच्या उत्सवावर महागाईचे सावट सुद्धा दिसत आहे. स्थानिक कारागीर आणि विक्रेते शहर आणि तालुक्यात विविध स्टॉल्सवर त्यांची निर्मिती प्रदर्शित करत असल्याने, किमतीत लक्षणीय वाढ झाल्याने भाविकांच्या भुवया उंचावल्या आहेत तर सर्वसामान्य नागरिकांची चिंता वाढली आहे.
या वर्षी गणपतीच्या मूर्तीच्या किमतीत लक्षणीय वाढ होण्यामागे अनेक घटक कारणीभूत असल्याचे मानले जाते. चिकणमाती, पेंट्स आणि अलंकारांसह कच्च्या मालाच्या वाढत्या किंमतींनी निःसंशयपणे भूमिका बजावली आहे. जागतिक आर्थिक चढउतार आणि पुरवठा साखळीतील व्यत्यय यामुळे या अत्यावश्यक घटकांवर महागाईचा दबाव वाढला आहे. शिवाय, कुशल कारागीर जे काळजीपूर्वक प्रत्येक मूर्ती तयार करतात त्यांना सामग्री आणि मजुरांच्या सोर्सिंगमध्ये आव्हानांचा सामना करावा लागतो, ज्यामुळे उत्पादन खर्च वाढतो. मनुष्यबळाची उपलब्धता आणि वाहतूक व्यवस्थेचा मोठा खर्च यामुळे मूर्ती निर्मात्यांसह विक्रेत्यांवर आव्हाने आणखी वाढली आहेत.
स्थानिक विक्रेते, जे गणपती उत्सवावर उत्पन्नाचे महत्त्वपूर्ण स्त्रोत म्हणून अवलंबून आहेत, भाविकांच्या क्रयशक्तीवर वाढलेल्या किंमतींच्या संभाव्य परिणामाबद्दल चिंता व्यक्त करतात. अनेकांना भीती वाटते की वाढलेल्या किंमतीमुळे काही भक्त मोठ्या किंवा अधिक तपशीलवार डिझाइन केलेल्या मूर्ती खरेदी करण्यापासून परावृत्त होऊ शकतात आणि त्यांच्या व्यवसायावर परिणाम होऊ शकतो. भाविक, विक्रेत्यांसमोरील आव्हाने समजून घेत असताना, भाविकांच्या वाढीमुळे येणाऱ्या आर्थिक भाराबद्दलही त्यांची चिंता व्यक्त करतात. गणपती उत्सव नेहमीच सर्वसमावेशकता आणि सामुदायिक सहभागाविषयी राहिला आहे आणि मूर्तींच्या किमतीत वाढ झाल्याने अनवधानाने समाजातील काही घटकांना वगळले जाऊ शकते.
या आर्थिक आव्हानांमध्ये, विक्रेते आणि भक्त दोघेही ऐक्य आणि अनुकूलतेच्या गरजेवर भर देतात. काही विक्रेत्यांनी सण सर्वांसाठी प्रवेशयोग्य राहावा यासाठी वाढीव खर्चाचा काही भाग आत्मसात करण्याचा निर्णय घेतला आहे. या व्यतिरिक्त, भाविकांना भाविकांच्या वाढीला कारणीभूत असलेल्या घटकांबद्दल शिक्षित करण्याचा आणि स्थानिक कारागिरांना पाठिंबा देण्यासाठी प्रोत्साहित करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. 19 सप्टेंबरला गणपती बाप्पाचे आगमन जसजसे जवळ येत आहे, तसतसे या उत्सवाचे खरे चैतन्य अडचणीतूनही उजळून निघेल यात शंका नाही. फलटणचे रहिवासी समाज आणि श्रद्धेचे सार जपत, बदलत्या परिस्थितीशी जुळवून घेत हा सण भक्तिभावाने आणि उत्साहाने साजरा करण्यासाठी कटिबद्ध आहेत.
गणपती मूर्तींच्या वाढलेल्या किमतींनी यंदाच्या उत्सवावर पडसाद उमटले असतानाच फलटणमधील नागरिकांनी उत्सवाचे सार जपण्याचा निर्धार केला आहे. एकता, सहानुभूती आणि अनुकुलता याद्वारे, ते आर्थिक आव्हानांना तोंड देत गणपती बाप्पाच्या उपस्थितीने आनंद, समृद्धी आणि एकजूट मिळेल याची खात्री करण्यासाठी ते काम करत आहेत.