प्रवचने – माझे मीपण हेच दुःखाला कारण
भीति न बाळगावी चित्ती । रक्षण करणारा आहे रघुपति ॥
भीति न बाळगावी कशाची काही । राम रक्षिता आहे हे हृदयी जाणून राही ॥
सर्वस्वी झाल्यास रामाचे । राम उभा राहिला तेथे । काळजीचे कारण न उरे साचे ॥
राम म्हणावा दाता खरा । न द्यावा भीति काळजीला थारा ।
काळजी करू नये । प्रयत्‍न सोडू नये । कोणत्याही कारणाने रामास विसरू नये ॥
म्हणावा प्रपंच रामाचा झाला । मनाने परमात्म्याचे होणे हा उपाय भला ।
तेथे ठाव नाही काळजीला तळमळीला ॥
देहाशी ठेवता माझे मीपण । तेच होते दुःखाचे अधिष्ठान ॥
आजवर जे जे काही केले । ते ते मीपणाने झाले ॥
जे जे मीपणाने केले । ते ते दुःखाला कारण झाले ॥
बाह्य वस्तु जरी मीपणाने सोडली । तरी अभिमानाने वृत्ति बळावली ।
तेथेच घाताला सुरूवात झाली ॥
आग्रह आणि हट्टीपण । हेच अभिमानाचे लक्षण ॥
कर्तेपणाचा अभिमान । हाच दु:खाला कारण जाण ||
प्रपंचाचे दु:ख भोगणे । ते मीपणा असल्याची खूण जाणणे ।
मी माझेपणाने जोपर्यंत धडपड जाण । तोपर्यंत नाही समाधान ॥
देहबुध्दीचे प्रेम । स्वार्थाला वाढविते जाण ॥
स्वार्थाचे आपलेपण । हेच घाताला कारण ॥
आजवर जो जो प्रयत्‍न झाला । तो तो देहबुध्दी वाढवीतच गेला ॥
देहबुध्दीचा भाव । तो मुळीच दुःखाचा ठाव ॥
जोपर्यंत आपला नाही देहभाव विसरला । तोवर देहदुःखे पस्तावला गेला ॥
म्हणून देहबुद्धी धरून राही । त्याला कोठे सुख नाही ॥
रामाविण अन्य प्रीति । उपजे देहबुध्दीचे संगती ॥
म्हणून मीपणाचे न व्हावे अधीन । जेणे भंगेल आपले समाधान ।
कारण जेथे मीपणाचे ठाणे । तेथे दुःखाचे साम्राज्य असणे ॥
पापपुण्याची भीति । ही देहबुद्धीची संगति ॥
वासनेत जीव गुंतला । कष्टी फार फार झाला ॥
आजवर वासना पोटी धरून राहिला । आपल्या हिताला नागवला ॥
नदी जशी अखंड वाहते । वासना तशी सारखी वाहते ॥
वासना भोगाने कमी होत नाही । त्यागाने नाहीशी होत नाही ॥
आपण देहधारी । देहदु:ख न सोसवे क्षणभरी ॥
ज्याला म्हणावे मी माझे । त्यावर माझी सत्ता न गाजे ॥
माझे इच्छेने माझे मलाच ठेवता येत नाही ।
जगाने माझे इच्छेने वागावे हे म्हणणे खरे नाही ॥
सर्व काही देता येते दान । पण उर्वरित राहतो अभिमान ॥
कर्तेपणाचा अभिमान । हेच भगवंताच्या आड मुख्य जाण ॥
म्हणून माझे मीपण । हेच दु:खाला कारण । रामाचे होण्याने होईल निवारण ॥
सर्व बंधनाचे दु:खाचे कारण । कर्माचा कर्ता मी होणे जाण ॥
