प्रवचने – शेजार असतां रामाचा । दुःखाची, काळजीची, काय वार्ता ॥
ज्याला म्हणावे मी ‘माझे’ । त्यावर माझी सत्ता न गाजे ॥
स्वतःचा नाही भरंवसा हें अनुभवास येई । परि वियोगाचे दुःख अनिवार होई ॥
तुम्ही विचारी, सुज्ञ आहांत । थोडासा करावा विचार ॥
सर्व सत्ता रामरायाचे हाती । तेथे मानवाची काय गति ? ॥
विचाराने दुःख सारावें । सर्वांचे समाधान राखावें ॥
सर्व केले रामार्पण । हा नव्हे शब्दांचा खेळ जाण ॥
अर्पण केल्याची खूण । न लागावी काळजी तळमळ जाण ॥
परमात्म्याचे रक्षण, कोणतेही स्थळी, कोणतेही काळी, असते हा भरंवसा ।
याचा अनुभव प्रत्येकास आहे खासा ॥
ठेवा रामावर पूर्ण विश्वास । न करावे उपासतापास ॥
उपास हा शब्द अलिकडील जाण । त्याच्यापुढे एक पाऊल टाकून ।
उपासनेत राहावे आपण । तेथे आहे निर्धास्तपण ।
उपासनापुढील ठाण । उपासना मुख्य जाण ॥
उपासनेंत राहावे आपण । हेंच रामाचें सान्निध्य जाण ॥
शेजार असतां रामाचा । दुःखाची, काळजीची काय वार्ता ॥
जैसा सूर्य प्रकाशतां । काळोखाचा नाश होईल तत्त्वतां ॥
एवढें आता ऐकावे माझे । राम उतरील सर्व ओझें ॥
स्मरतां रामाला । तो देईल समाधानाला ॥
देवाकडे करावी विनंति । देहदुःख अति फार । होई रामाचा विसर ।
आता द्या नामाचे अखंड स्मरण । देवा, देह केला तुला अर्पण ॥
परमात्मा दयाळू फार । आपलें हित करील हा ठेवावा निर्धार ॥
मी आहे तुमच्यापाशी हा ठेवावा विश्वास । न सोडावा आता धीर ।
सदा घ्या भगवंताचे नाम । जेणें कृपा करील रघुनंदन ॥
राम कृपाळू दीनांचा नाथ । तो सर्व कांही पाहात ॥
आपले प्रारब्धाने आलेले कर्म । ते त्यास न विसरतां करावे अर्पण ।
सुखाने घ्या नामस्मरण । कृपा करील रघुनंदन ॥
हा करावा उपाय । तोच समाधानाला नेईल खास ॥
मागील गोष्टींची आठवण । पुढील गोष्टींचे चिंतन । हेंच दुःखाला खरे कारण ॥
स्वार्थ म्हणजेच आपलेपण । म्हणून माझा मीच दुःखाला कारण ॥
आपण आपलेपणानें वागत गेलें । सुख, दुःख, चिंता, शोक यांचे मालक व्हावे लागलें ॥
सुखदुःखांत चित्ताची न राहे स्थिरता । तीच त्याची खरी अवस्था ॥
सुखदुःख परिस्थितीवर नसते । आपल्या जाणीवेवर अवलंबून राहते ॥
दुःखाचें मूळ कारण । जगत् सत्य मानलें आपण ॥
जोपर्यंत ‘देही मी’ ही भावना । तोपर्यंत दुःखाच्या यातना ॥
सारांश, देहातादात्मक । याचेंच नांव दुःख ॥
